Từ xưa, vịnh Hạ Long đã được danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi đánh giá là kỳ quan đất dựng giữa trời cao. Nói đến vịnh Hạ Long, trước hết phải nói đến vẻ đẹp thần tiên của non nước mây trời nơi đây.
Dưới bàn tay khéo léo, tài hoa của tạo hóa, các đảo đá vô tri, tĩnh lặng trở thành những nhân vật sống động, thân thuộc với con người. Đảo thì giống như đôi gà bên nhau chờn vờn trên sóng nước (hòn Trống Mái), đảo lại giống một chú rùa khổng lồ lim dim ngủ (hòn Rùa) hay như một vị sư già đang chắp tay hướng ra mặt biển tụng kinh niệm Phật (hòn Ông Sư).Từ trên cao nhìn xuống, vịnh Hạ Long như một bức tranh thủy mặc khổng lồ vô cùng sống động với hàng ngàn đảo đá. Có chỗ thì quây quần, tụ lại xúm xít chen chân, có chỗ lại tách rời riêng biệt tạo những nét chấm phá cực kỳ tài nghệ.
Rồi có đảo lại giống như một chiếc lư hương khổng lồ đứng giữa biển khơi như để cúng tế trời đất (hòn Đỉnh Hương) và còn nhiều, nhiều đảo khác có hình dáng quen thuộc mà chúng ta còn chưa khám phá hết những bí mật thần kỳ.
Mùa hè đến, ánh bình minh ló rạng nơi chân trời, những đảo đá như vươn dậy, từ mặt nước bao la. Toàn vịnh mang một màu đỏ rực chuyển dần sang màu xanh lam. Những gợn sóng lăn tăn ánh bạc đua nhau lướt trên mặt vịnh xô vào bờ. Những loài phong lan và cây cỏ vươn ra từ kẽ đá, rực rỡ đơm hoa.Biển của Hạ Long bốn mùa một màu xanh đằm thắm. Mùa xuân giữa sóng nước mênh mông trong làn sương bạc che phủ, những đảo đá trở nên uyển chuyển mềm mại, bồng bềnh trên sóng nước.
Khi du lịch vịnh Hạ Long 2 ngày 1 đêm, thú vị nhất là được ngồi trên thuyền buồm, len lỏi giữa rừng đảo đan vào nhau như bức tường thành vô tận chốc chốc lại mở ra cho thuyền ta lách qua. Cảnh cũ khép lại, cảnh mới hiện ra. Con đường quanh co ấy tưởng chừng không bao giờ chấm dứt.
Và còn vô số các hang động đẹp khác gắn liền với những truyền thuyết dân gian như hang Trinh Nữ, hồ Động Tiên… Mỗi hang động là một lâu đài kiến trúc nguy nga và vô cùng tinh xảo của tạo hóa.Vẻ đẹp của Hạ Long không chỉ phơi bày ở dáng núi, sắc nước mây trời mà còn ẩn chứa trong lòng các đảo đá, với một hệ thống hang động vô cùng phong phú tập trung ở vùng trung tâm của di sản. Động Thiên Cung nguy nga lộng lẫy, hang Đầu Gỗ khỏe khoắn, hang Sửng Sốt thì kín đáo thâm trầm…
Khi du lịch vịnh Hạ Long, dường như mỗi hòn đảo, hang động, bãi tắm đều gắn liền với những câu chuyện truyền thuyết về tình yêu, về nhân tình thế thái, và các chiến công giữ nước… khiến du khách như đang sống trong huyền thoại.Vịnh Hạ Long còn mang một vẻ đẹp rất riêng khi hoàng hôn buông xuống. Mặt vịnh lúc này được nhuộm một sắc màu đỏ rực của những tia nắng cuối cùng. Cảnh sắc quyện lại dệt nên những gam màu tuyệt diệu. Khi màn đêm buông xuống, vào những đêm trăng, mặt nước như được dát bạc quyện với màu sẫm của những đảo đá mờ xa khiến cho vịnh Hạ Long trở nên huyền ảo như thật như mơ.
Ngày 17-12-1994, trong phiên họp lần thứ 18 của Hội đồng Di sản thế giới thuộc UNESCO tổ chức tại Thái Lan, vịnh Hạ Long đã chính thức được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, khẳng định giá trị mang tính toàn cầu của vịnh Hạ Long. Và tháng 11-2000, một lần nữa vịnh Hạ Long lại vinh dự được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới về những giá trị địa chất địa mạo.